Rumianek pospolity (Matricaria chamomilla) jest rośliną jednoroczną występującą w całej Europie, Azji, w Ameryce Północnej i Australii. W Polsce rośnie jako chwast polny przy drogach i nieużytkach. Spotkać go można na leśnych łąkach, polach ziemniaczanych i buraczanych oraz wśród kukurydzy i koniczyny.

Rumianek lekarski, rumianek apteczny, rumianek rzymski, kamilki – to inne nazwy zioła-kwiatu, który według starych ksiąg zielarskich jest uniwersalnym lekarstwem, szczególnie dla dzieci. Pomaga przy wzdęciach, biegunce, wysypkach i dolegliwościach żołądkowych. Ponadto ten biały kwiatek może pomóc kobietą również w zaburzeniach miesiączkowania czy też braku miesiączki i innych dolegliwościach podbrzusza.

Mocno aromatyczne kwiaty zbiera się od maja do sierpnia, najlepiej w słoneczne południa. Kwiaty rumianku pochodzące z krajów Europy środkowej zawierają więcej olejku aniżeli południowoeuropejskie.

Napar z rumianku uspokaja, odpręża i ułatwia zasypianie. Nasze babcie prawdopodobnie robiły sobie okłady z rumianku na wszystko i w dużej mierze miały rację tak robiąc. Olejki zawarte w rumianku mają działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne.

Zewnętrznie można stosować do okładów i przemywań w stanach zapalnych oczu, zapaleniu spojówek, swędzących i sączących wykwitach skórnych oraz do przemywania ran. Rumianek używany jest przy bólach zębów i dziąseł. Maść rumiankowa stosowana jest z powodzeniem przy oparzeniach słonecznych.

Ułatwia wypróżnianie nie działając przy tym przeczyszczająco, dzięki czemu jest przydatny do wewnętrznego leczenia hemoroidów. Zewnętrznie również jako maść. Przy zapaleniu zatok przynosowych i katarze wdychanie oparów z naparu z rumianku przynosi szybką ulgę i poprawę. Działa też przeciwalergicznie.

Przemywanie twarzy raz w tygodniu odwarem z rumianku odświeża i rozjaśnia skórę.  Podobnie na włosy, napar z rumianku ma działanie rozjaśniające. Szczególnie jasnym włosom nadają lekko złocisty odcień oraz puszystość.

Olej rumiankowy stosowany był już w starożytności przez Egipcjan, przy nerwobólach i łamaniu w kościach. Ze względu na chłodzące i obniżające gorączkę właściwości rumianku, uznawali go za kwiat boga słońca. Łacińska nazwa Matricaria pochodzi o słowa mater, co oznacza matka, ponieważ rumianek był stosowany w chorobach dotyczących kobiet i matek.

Związki czynne zawarte w kwiatach rumianku:

– olejki eteryczne (0,3 – 1,3 %): chamazulen (6-18 %), postazulen, alfa-bisabolol i jego tlenki (25 – 50%), spiroeter, beta – farnazen, mircen, kadinen, i inne,

– flawonoidy (związki roślinne o działaniu przeciwutleniaczy): apigenina, luteolina, kwercetyna, 7-glukozydy,

– pochodne kumarynowe: umbeliferon i herniaryna,

– w samych kwiatach występują: spirocykliczne poliacetyleny, cholina, karotenoidy, sole mineralne i śluz (do 17%).

Działanie i właściwości rumianku

– olejki eteryczne – działają przeciwzapalnie na błony śluzowe i skórę. Najbardziej czynnymi związkami są alfa-bisabolol i spiroeter, a w mniejszym stopniu chamazulen, któremu przypisuje się działanie przeciwalergiczne. Spiroeter hamuje wydzielanie histaminy (mediatora wyzwalającego reakcję alergiczną) oraz serotoniny i bradykininy (substancji wywołujących stany zapalne),

– flawonoidy i związki kumarynowe zawarte w kwiatach działają rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit, znosząc objawy kolki jelitowej. Dzięki temu rumianek przywraca prawidłową perystaltykę (ruchy robaczkowe jelit), zapobiega wzdęciom i jest skutecznym środkiem wiatropędnym. Działa tez żółciotwórczo i uspokajająco. Napary podawane małym dzieciom działają słabo przeczyszczająco. Eliminacja czynnych związków rumianku następuje poprzez nerki z moczem i wywiera działanie przeciwzapalne na kłębki nerkowe, moczowody i pęcherz moczowy. Pewne znaczenie ma również cholina, występująca w surowcu w znacznej ilości, która ma działanie lipotropowe i przeciwzapalne,

– związki azulenowe (rumiankowe) blokują działanie toksyn wytwarzanych przez gronkowce i paciorkowce a ponadto szybko zmniejszają lub całkowicie usuwają ból, swędzenie i pieczenie.

Rumianek w lekach

Naukowcy podczas badań przeprowadzonych na zwierzętach ustalili, że rumianek zmniejsza napięcia i relaksuje, ponieważ zawiera substancje działające na te same obszary mózgu i układu nerwowego, co farmakologiczne środki przeciwlękowe.

Nauka doceniła lecznicze właściwości rumianku i aktualnie można znaleźć wiele produktów zawierających w składzie to zioło, ale nie wszystkie mają działanie lecznicze. Kapsułki i nalewki powinny zawierać co najmniej 1% apigeniny (jeden z leczniczych składników). W kremach i maściach rumianku powinno być więcej niż 3%.

Można popijać herbatki z całych kwiatów lub z suszonych, zamkniętych w torebkach. Istnieją maści dla dzieci na bazie wyciągów z rumianku. Najczęściej na infekcje i stany zapalne narządów płciowych pomagają nasiadówki z mocnej esencji naparu.

Środki ostrożności

Wprawdzie rumianek jest bezpieczny i można go stosować na ogół bez ograniczeń, odnotowano przypadki uczulenia na rumianek, objawiające się obrzękiem oskrzeli lub wysypką, ale są one niezmiernie rzadkie. Rumianek jest niepolecany dla niemowląt.

Ciekawostka na koniec

Żeby zasiać rumianek w ogródku, wystarczy jedynie rozedrzeć torebkę z herbatą rumiankową i wysypać jej zawartość na glebę. Ktoś spróbuje? :)

Najnowsze badania udowodniają, że regularne picie naparu z rumianku może przyczynić się do wydłużenia życia! Jest to szczególnie dobra wiadomość dla kobiet, bo na mężczyzn ten kwiatek nie działa…

Warto poczytać również o pokrzywie, krwawniku  i pluskwicy.

Pozdrawiam i życzę zdrowia

Rafał