Porost islandzki nazywany także płucnicą islandzką, jak sugeruje jego druga nazwa, znalazł zastosowanie w ziołolecznictwie jako surowiec na dolegliwości związane z układem oddechowym. Wykazuje działanie powlekające i przeciwkaszlowe.
Porost islandzki (Cetraria islandica (L.) Ach.) po raz pierwszy opisany był w połowie XVIII w. Według systematyki jest to grzyb, ale żyje w symbiozie z glonami. Grzyb stanowiący również zewnętrzną ochronę dostarcza glonom wodę i sole mineralne, a one w wyniku fotosyntezy „odwdzięczają się” produkcją cukrów i tłuszczowców. Do plechy porostów mogą również dołączyć się bakterie azotowe, które wiążą wolny azot z powietrza. Roślina może wytworzyć substancje azotowe białkowe i niebiałkowe.
Porost islandzki występuje praktycznie na terenie całej Polski. Jednak, ze względu na wzmożone zbieranie tej rośliny jako surowca leczniczego, aktualnie znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status VU, czyli gatunek bardzo narażony na wymarcie. Lubi rosnąć w suchych borach iglastych, murawach i na wrzosowiskach. Zarówno w górach, jak i na niżu. Występuje pospolicie na północnej półkuli.
Płucnica islandzka oprócz tego, że uważana była za bardzo dobry surowiec leczniczy, stosowana była również jako produkt spożywczy. Jako galaretka (po wcześniejszym jej wymoczeniu w celu usunięcia goryczki) dodawana była do mąki przy wypieku chleba.
Substancje czynne porostów
Związkami biologicznie czynnymi są: kwas krzemowy, kwas cetrarowy, kwas usninowy, kwas funiaroprotocetrarowy i kwas fizodowy. Porosty zawierają w dużej mierze polisacharydy ale i również hemicelulozę, śluzy, barwniki oraz sole mineralne (jod, miedź, krzem, bor i in.).
Dzięki kombinacji tych składników preparaty z porostu islandzkiego wykazują działanie osłaniające, przeciwkaszlowe, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, a nawet wzmacniające i przeciwwymiotne. Dodatkowo niektóre badania na zwierzętach sugerują, że przy pozajelitowym podaniu preparatu, wykazuje on właściwości przeciwnowotworowe.
Ponadto wyciąg z płucnicy dobrze sprawdza się w leczeniu stanów zapalnych przełyku i żołądka, chorobie wrzodowej i w niedokwaśności lub nadkwasocie (gdy podawany jest w dużych dawkach). Reguluje pracę przemianę materii i układu trawiennego. Stosowany zewnętrznie może hamować wydzielanie łoju i potu oraz polepsza stan zniszczonych włosów.
Badania, działanie i zastosowanie porostu islandzkiego
W badaniu klinicznym z podwójną ślepą próbą brało udział 63 pacjentów po przebytej operacji nosa. Ochotnicy z powodu opatrunków musieli oddychać przez usta, co często powodowało wysychanie śluzówki jamy ustnej i stany zapalne. W trzech grupach podawano kolejno preparat z porostu islandzkiego w dawkach 0,048 g, 0,3 g, 0,5 g surowca. Pacjenci przyjmowali po 10 pastylek dziennie przez kolejne 5 dni, rozpoczynając terapię dobę po zabiegu.
Jako kryteria oceny przyjęto następujące objawy: suchość śluzówki i stan zapalny jamy ustnej, obecność nalotu na języku, powiększenie węzłów chłonnych, chrypkę i ból gardła. Wyszczególnione objawy ustąpiły u wszystkich ochotników, niezależnie od podawanej dawki, przy czym przy dawkach wyższych również nie zaobserwowano skutków ubocznych.
Wyciąg wodny z płucnicy islandzkiej tworzy filtr ochronny na powierzchni błony śluzowej górnych dróg oddechowych. Przynosi ulgę podrażnionym receptorom kaszlowym, łagodzi stany zapalne gardła i skutecznie je nawilża. Znacznie redukuje suchy kaszel i może być stosowany pomocniczo przy zapaleniu oskrzeli oraz objawach alergii.
Dostępne na rynku preparaty są bezpieczne. Mogą stosować je dzieci od 4 roku życia, kobiety w ciąży i kobiety karmiące piersią. Profilaktycznie można je wykorzystywać na gardło i struny głosowe w przypadku szkodliwych warunków pracy np. klimatyzacja, suche powietrze. Oraz podczas pracy głosem – nauczyciele, wykładowcy, pracownicy call-center.
Porost islandzki jest rośliną leczniczą o długiej tradycji ludowej . Wykorzystywany był do leczenia gruźlicy, krztuśca, problemów z układem żołądkowo-jelitowym, zapaleniem nerek, przeziębieniu i astmie. Aktualnie,dzięki nauce pewnym jest, że płucnica islandzka pomoże na problemy z gardłem i suchym kaszlem.
Pozdrawiam i życzę zdrowia
Rafał
Wybrane źródła z których korzystałem:
https://www.lnb.pl/osrodek_badawczo_rozwojowy/_files/pdf/zielnik/centratia.pdf
http://fpn.sum.edu.pl/archiwum/publikacje/2010/publikacja4_nr7_2010.pdf
http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.psjd-a0302e77-273e-401c-a831-0a9f2d012285
http://www.herbapolonica.pl/app/webroot/magazines-files/9811528-Zwi%C4%85zki%20biologicznie.pdf
https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C5%82ucnica_islandzka
