Bacopa monnieri (bakopa drobnolistna) to roślina o właściwościach adaptogennych, czyli takich, które pozwalają na adaptację naszego organizmu na szkodliwe czynniki środowiskowe. Czy jednak daje ona „kopa”?

---

Według popularnej marki napojów energetycznych bacopa (zwana również Brahmi), sprzyja utrzymaniu sprawności umysłowej na odpowiednim poziomie. Ale slogan reklamowy, widniejącym na opakowaniu jest w moim odczuciu trochę mylący.

Bakopa drobnolistna to roślina występująca głównie na terenach bagiennych, podmokłych i wilgotnych w klimacie tropikalnym. Jest to mała, wieloletnia roślina o licznych rozgałęzieniach, podłużnych, drobnych listkach oraz jasnopurpurowymi lub białymi kwiatami.

Naturalnie występuje na tereni Indii, gdzie znalazła zastosowanie w Ajuwerdzie (starożytny system medycyny indyjskiej). Wykorzystywana jest również w kuchni, ze względu na swój charakterystyczny gorzki smak. Bakopa drobnolistna rośnie również w Australii, Afryce i na terenach obu Ameryk.

Bacopa monnieri – działanie i zastosowanie w lecznictwie

Od wieków Ajurweda wykorzystywała tą roślinę w celu poprawy funkcjonowania umysłu. Miała poprawiać koncentrację i pamięć oraz pomagać w niepokoju, stresie, epilepsji, a nawet psychozie. Poprawiała jakość snu i zwalczała bezsenność.
Dodatkowo znalazła zastosowanie w leczeniu chorób wieńcowych, poprawiała działanie układu pokarmowego, wspomagała pracę wątroby, działała rozkurczowo na mięśnie gładkie oskrzeli i była pomocna w zaburzeniach reumatycznych. Jednak to tylko teorie i założenia, które były powielane jako tradycja ludowa.

Co dziś o bakopie mówi nauka?

Obecne w bakopie drobnolistnej bakozydy A i B zwiększają aktywność kinazy białkowej w hipokampie. Układ limbiczny (hipokamp) – jest to nadrzędny system kierujący w naszym ciele podstawowymi mechanizmami zachowania. Reguluje procesy pobierania pokarmu wody i soli mineralnych. Kieruje reakcjami obronnymi, czynnościami seksualnymi i macierzyńskimi. Reguluje cykl czuwania i snu. A co najistotniejsze bierze udział w mechanizmach uczenia się i zapamiętywania.

Bakozydy A i B wpływają również na syntezę białek i RNA – głównie w częściach mózgu odpowiedzialnych za pamięć długotrwałą. Właściwości te składają się na lepsze połączenie neuronów i przesyłanie impulsów nerwowych.

U przebadanych szczurów zaobserwowano, obniżenie poziomu norepinefryny, z jednoczesnym podniesieniem poziomu 5-hydroksytryptaminy (5-HTP; prekursor serotoniny) w hipokampie i korze mózgowej. Potwierdziło się również jej działanie przeciwdepresyjne i przeciwlękowe.

Inne badania na zwierzętach wskazywały na silne działanie antyoksydacyjne bakozydów poprzez modulację ekspresji enzymów odpowiedzialnych za powstawanie RFT (reaktywne formy tlenu) w mózgu.

W badaniach klinicznych średnia dawka ekstrktu z bakopy drobnolistnej wynosiła 300 mg/dobę, a czas jej przyjmowania wynosił 5-12 tygodni, z czym najczęściej po dłuższym przyjmowaniu były zauważalne efekty.

Wybrane badania kliniczne

1. Długofalowe skutki przyjmowania Brahni (Bacopa monnieri) na ludzką pamięć

W ramdomizowanym badaniu z podwójną ślepą próbą brało udział 76 osób w wieku 40-65 lat. Celem testu było sprawdzenie, czy bakopa drobnolistna wpłwa na pamięć długofalowo, nawet po zaprzestaniu jej stosowania. Badanie było podzielone na trzy sesje testowe: przed kuracją, po trzech miesiącach kuracjii i po sześciu tygodniach po zakończeniu kuracji. Wyniki pokazały znaczący wpływ Brahmi w teście zatrzymywania nowopoznanych informacji. Szybkość uczenia się, funkcje pamięci i poziom lęku były również niezachwiane.

2. Bakopa a deficyt uwagi i skupienia u dzieci i młodzieży

Po uzględnieniu pięciu badań naukowych, które spełniały kryteria przeglądu, wynikło, iż bakopa może poprawić skupienie i uwagę u nadpobudliwych dzieci i młodzieży. Odnotowywano znaczną poprawę względem elementów poznawczyh oraz zachowań i deficytu uwagi. Dodatkowo dane dotyczące bezpieczeństwa i tolerancji wykazały, że tylko 2,3% uczestników zgłaszały łagodne skutki uboczne. Jednakże, dalsze badania są potrzebne.

3. Efekty standaryzowanej Bacopa monnieri na zdolności poznawczych, poziom lęku i depresji u osób starszych

54 uczestników z średnią wieku 73,5 lat, bez klinicznych objawów demencji. Przez 12 tygodni przyjmowali 300 mg standaryzowanego ekstraktu z bakopy (lub placebo). Wynik: wszystkie testy wskazały, że roślina ma potencjał do bezpiecznego zwiększania wydajności poznawczej u osób starszych.

Dawkowanie

Sproszkowane ziele – do 12 g dziennie w dwóch dawkach (średnio 5-10 g)
Standaryzowany wyciąg (20% bakozydów A i B) – dla dorosłych 200−400 mg/dziennie; dla dzieci 6-12 lat, 100−200 mg dziennie – w każdym z przypadków dawki podzielone na dwie porcje

Bakopa drobnolistna to roślina o niezwykłych właściwościach zarówno wspomagających funkcjonowanie mózgu jak i polepszających jego pracę. Ziele mogą stosować dzieci z ADHD, dorośli żyjący w ciągłym stresie i osoby starsze z pogarszającą się pamięcią. Trzeba stosować ją co najmniej 12 tygodni, ale efekty są długotrwałe.

Pozdrawiam i życzę zdrowia
Rafał

Dodatkowe źródła, z których korzystałem:
1. http://rozanski.li/153/bacopa-monnieri-w-fitoterapii/
2. Sokołowska L, Bylka W, Bacopa monnieri – działanie i zastosowanie w lecznictwie,Wiad Lek 2015, 68 (3 cz. II), 362-366