Likopen jest głównym barwnikiem pomidorów. Jest silnym przeciwutleniaczem i w dużym stężeniu znajduje się w surowicy krwi. Występuje również w innych miejscach w organizmie człowieka m.in. w wątrobie, nadnerczach, jądrach i gruczole krokowym.
Mogą go wytwarzać jedynie rośliny i mikroorganizmy, a jednak jest nam bardzo pomocny, gdy chcemy uchronić nasze ciało przed stresem oksydacyjnym.
Likopen jest to niewątpliwie, najważniejszym składnikiem pomidora. Wykazuje on zdolność „wymiatania” tlenu singletowego dwukrotnie większą niż β-karoten i aż 10 razy wyższą niż α-tokoferol . Likopen chroni przed karcynogenezą i aterogenezą (proces tworzenia blaszki miażdżycowej w naczyniach wieńcowych) poprzez zapobieganie utlenianiu lipidów, frakcji LDL, białek i DNA.
Likopen oraz β-karoten występują w ludzkiej skórze i wykazują zdolność do absorbowania szkodliwego promieniowania, eliminując jednocześnie rodniki powstałe przez promieniowanie UV. Swoiste właściwości likopenu i β-karotenu znajdującego się w skórze ochraniają ją przed poparzeniami oraz redukują występowania rumienia indukowanego promieniowaniem UV.
W świecie naukowym te naturalne barwniki nazywane są fotoochraniaczami. Likopen ma istotne i lecznicze znaczenie w chorobach układu krążenia. Jak wynika z badań klinicznych, dzienne spożycie 60 mg likopenu przez 3 miesiące prowadzi do redukcji o ok. 14% frakcji LDL w plazmie.
Przeciwutleniające właściwości likopenu znajdują również zastosowanie w profilaktyce chorób nowotworowych. Na jego skuteczność w walce z m.in. rakiem prostaty, sutka i płuc wpływa korelacja na niektóre procesy odpowiedzialne za kancerogenezę.
Przegląd 72 badań epidemiologicznych (dokonany przez Giovanucciego w Tomato-based products, lycopene and cancer, 1999) wykazał korzystny wpływ diety opartej na pomidorach w stosunku do zmniejszenia ryzyka wystąpienia nowotworów.
W dojrzałych pomidorach występuje forma trans likopenu, natomiast po obróbce termicznej przechodzi ona w formę cis. Ta ostatnia jest zdecydowanie lepiej rozpuszczalna w kwasach żółciowych, dzięki czemu jest łatwiej wchłaniana w przewodzie pokarmowym. Jakkolwiek świeże pomidory są zdrowe, to jednak przetwory takie jak sok pomidorowy czy keczup dostarczają większych ilości likopenu. Przy czym należy pamiętać, że ketchup powinien składać się głównie z przecieru pomidorowego.
Grillowane pomidory to również interesująca i zdrowa forma podana tego warzywa.
Karotenoidy
Są związkami rozpuszczalnymi w tłuszczach, więc logicznym jest spożywanie ich w zestawianiu z tłuszczami. To odnosi się do wszystkich karotenoidów, więc zdrowszą marchewką, prócz świeżej, byłaby usmażona a nie gotowana (wiele witamin przechodzi wtedy do wody, karoten również „ucieka”). Dlatego też zupa pomidorowa na bazie bulionu zdecydowanie poprawia wchłanialność likopenu w porównaniu do surowego owocu.
Witaminy C i E oraz karotenoidy (takie jak: β-karoten, likopen, luteina czy zeaksantyna) często występują w preparatach antyoksydacyjnych jako „trio”. Takie zestawienie wynika po prostu z wzajemnego odnawiania się tych antyoksydantów. Witamina E oraz karotenoidy wykazujące właściwości litofilne (rozpuszczają się w tłuszczach)i dlatego lokowane są głównie w błonach komórkowych, natomiast rozpuszczalna w wodzie
witamina C znajduje się w cytoplazmie i innych miejscach o charakterze roztworu wodnego. Ponadto likopen jako jedyny z karotenoidów ma zdolność odnawiania tokoferolu.
Podsumowując chciałem jeszcze raz podkreślić ważną rolę przeciwutleniaczy w naszym życiu. W dzisiejszych czasach szkodliwe czynniki zewnętrzne „atakują” cały czas nasz organizm. Na szczęście nie musimy sięgać po farmaceutyczne specyfiki i dzięki kompletnej pigułce antyoksydacyjnej, jaką są pomidory możemy odetchnąć pełną, zdrową piersią i cieszyć się pięknie wyglądającą skórą.
Pozdrawiam i życzę zdrowia
Rafał
Więcej o innych superwarzywach:
Pomidory i ich przeciwutleniacze cz.1
Witamina U, czyli skarb kapusty
Karczoch zwyczajny, ale właściwości niezwykłe
